Dochter wil dat haar donorvader ook juridische vader wordt
Het komt niet vaak voor dat een anonieme zaaddonor en het donorkind in staat gesteld worden om het ouderschap door de rechter te laten vaststellen. Anonieme zaaddonoren willen in beginsel geen familierechtelijke betrekking met de donorkinderen. De wettelijke bepalingen zijn zo ingericht dat een verwekker (anonieme donor) geen ouder wordt. In de onderhavige kwestie is toch het vaderschap vastgesteld vanwege het feit dat donor en donorkind ‘family life’ met elkaar opgebouwd hebben. Hoe zit dat?
Een stel gaat uit elkaar in 1994. Binnen dit huwelijk is moeder in verwachting geraakt via kunstmatige inseminatie van een anonieme donor met instemming van haar toenmalige echtgenoot. Nog voordat het kind is geboren, zijn de ouders gescheiden. Het kind en de juridische vader hebben nadien eigenlijk geen contact met elkaar. Via een onderzoek aan de hand van DNA-profielen van donoren en donorkinderen, komt het kind in contact met de donorvader.
In de jaren die volgen bouwen de donorvader en het kind een goede en hechte band met elkaar op. Beiden willen hun band juridisch bevestigd zien.
Als het kind 28 jaar is, vraagt zij de rechtbank om ontkenning van het vaderschap van de juridische vader (de ex-echtgenoot van haar moeder). Zij stelt dat niet de ex-echtgenoot van haar moeder haar biologische vader is, maar een andere man te weten de donorvader, waarmee zij inmiddels contact heeft.
Ontkenning van het vaderschap
De wet geeft kinderen de mogelijkheid om het vaderschap te ontkennen. Een dergelijke verzoek moet binnen een bepaalde termijn, nadat het kind meerderjarig is geworden of bekend is geworden met het feit wie de biologische vader is, worden ingediend. Het kind heeft het verzoek buiten de termijn ingediend en is te laat met haar verzoek. De rechter oordeelt dat er weliswaar sprake is van een zeer ruime termijnoverschrijding, maar dat het kind voldoende feiten en omstandigheden heeft gesteld waarom haar belangen tot ontkenning vaderschap prevaleren boven het handhaven van de termijn. De rechter zal het verzoek beoordelen, omdat een strikte handhaving van deze termijn een ongerechtvaardigde inmenging in het familieleven van het kind inhoudt. Hierbij speelt een rol dat zij met haar juridische vader nooit een band heeft gehad. De rechtbank stelt vast dat de eerste vader niet de biologische vader is en ontkent het vaderschap.
Vaststelling van het ouderschap
Daarna wil het kind dat het ouderschap van de donorvader wordt vastgesteld. De wet stelt dat het ouderschap van iemand kan worden vastgesteld als hij de verwekker is van het kind. Een anonieme donorvader is op basis van de wet geen verwekker. Zijn vaderschap kan niet worden vastgesteld op de grondslag dat hij de verwekker is.
De donorvader heeft nog acht donorkinderen. Drie van hen heeft hij erkend, met hen heeft hij een band. De andere vier kinderen hebben een vader in hun leven en geen contact met de donorvader. De donorvader wil graag dat door de gerechtelijke vaststelling van het vaderschap deze drie erkende kinderen en het kind in de onderhavige procedure een gelijke (erfrechtelijke) positie krijgen. Daarvoor moet de vrouw zijn ‘juridisch kind’ worden. Ofwel: er moet ouderschap ontstaan tussen donorvader en donordochter.
Anonieme donor
Het is vrij bijzonder, zo stelt de rechtbank vast, dat een donorvader en donorkind een familierechtelijke betrekking tot stand willen brengen. Vaak is en blijft de donor anoniem. Doordat in de onderhavige kwestie een hechte band tussen donorvader en donorkind is ontstaan en zij ‘family life’ met elkaar hebben, oordeelt de rechter dat het afwijzen van het verzoek een ongerechtvaardigde inbreuk zou zijn op het familieleven van het kind en de donorvader. De rechtbank wijst het verzoek toe.
Omdat de ‘eerste’ vader nog in hoger beroep kan gaan tegen de beslissing dat zijn vaderschap is ontkend, kan het vaderschap niet direct worden vastgesteld. Het vaderschap wordt vastgesteld onder de voorwaarden dat de beslissing dat het vaderschap van de eerste vader is ontkend in kracht van gewijsde gaat.
In een samenleving waarin het van oudsher traditionele gezin al lang niet meer de norm is, wordt de juridische praktijk vaak geconfronteerd met juridische vraagstukken waar de wet nog geen oplossing voor biedt. Het is van belang om bij dit soort vraagstukken de zaak goed voor te bereiden.
Wilt u meer informatie over dit onderwerp of heeft u een andere vraag? Neem contact op met Hilde Dreesmann-Bruijntjes of een van de andere advocaten van de familierechtsectie. Ook kunt u ons contactformulier invullen, dan nemen wij zo spoedig mogelijk contact met u op.
Uitspraak rechtbank (bron:Rechtbank Rotterdam | jurisprudentie | ECLI:NL:RBROT:2023:2944 | 14-05-2023)
