Ongehuwde of niet-geregistreerde partners van de moeder van het kind verkrijgen na de erkenning van het kind tot nog toe niet automatisch het gezag over het kind. Daar komt binnenkort verandering in.
Gezag
Minderjarigen staan onder gezag. Degene die het gezag uitoefent, neemt de belangrijke beslissingen in het leven van het kind. Denk daarbij aan de keuze van de woonplaats, de schoolkeuze en beslissingen over medische behandelingen . Gezag, uitgeoefend door een ouder, heet ouderlijk gezag. Voogdij is gezag dat wordt uitgeoefend door een ander dan de ouders.
Hoe zit het nu?
De vrouw die het kind baart, is de juridische moeder van het kind. Haar echtgenoot of geregistreerd partner ten tijde van de geboorte is de juridische vader van het kind. Zij oefenen gezamenlijk het gezag uit over het kind. Dit gebeurt allemaal automatisch. Zij hoeven hier niets voor te doen.
Dit ligt anders voor partners die geen echtgenoten of geregistreerd partners van elkaar zijn. Ook hier geldt dat de vrouw, die het kind baart, de juridische moeder is. Zij oefent alleen het eenhoofdig gezag over haar kind uit. Haar partner dient het kind met haar toestemming te erkennen om juridisch ouder te worden. Vervolgens dienen zij via een formulier bij de rechtbank het gezamenlijk gezag aan te vragen.
Als moeder weigert toestemming te geven voor erkenning en gezamenlijk gezag, dient haar partner een gerechtelijke procedure op te starten om juridisch ouder te worden en het gezag te verkrijgen.
De verwekker of de biologische vader, die een band heeft met het kind, kan de rechter verzoeken vervangende toestemming voor de erkenning te geven. Dit verzoek zal worden toegewezen, tenzij de rechter blijkt dat toewijzing een ongestoorde band tussen moeder en kind in de weg staat of de ontwikkeling van het kind in het gedrang komt als het verzoek wordt toegewezen.
Ook de partner van de moeder die heeft ingestemd met een daad die de verwekking tot gevolg heeft gehad (bijvoorbeeld via een ivf-traject, waarbij gebruik is gemaakt van zaad van een donor), kan om vervangende toestemming voor erkenning verzoeken. De rechter wijst dit verzoek toe als hij dit in het belang van het kind acht.
Als de partner eenmaal juridisch ouder is, kan hij de rechter verzoeken hem gezamenlijk met de moeder te belasten met het gezag over het kind. De rechter zal dit verzoek toewijzen, tenzij het kind klem of verloren zal raken bij de uitoefening van het gezamenlijk gezag of het anderszins in het belang van het kind is dat het verzoek wordt afgewezen. Uitgangspunt is dat het gezag gezamenlijk door de ouders wordt uitgeoefend. Van dit uitgangspunt wordt alleen in uitzonderingsgevallen afgeweken
Wet gezamenlijk ouderlijk gezag door erkenning
Op 15 maart 2022 heeft de Eerste Kamer ingestemd met het wetsvoorstel waarin is opgenomen dat na de erkenning automatisch gezamenlijk gezag ontstaat. Nu het wetsvoorstel door de Eerste Kamer is aangenomen, is het aan de regering om te zorgen dat het voorstel in het Staatsblad komt en in werking treedt. De datum van de inwerkingtreding van deze nieuwe wet is nog onbekend.
Het wetsvoorstel houdt in dat de moeder en de erkenner vanaf de geboorte het gezamenlijk gezag over het kind uitoefenen wanneer het kind vóór de geboorte door de erkenner is erkend. Vindt de erkenning na de geboorte plaats, dan ontstaat het gezamenlijk gezag vanaf het moment van erkenning.
Er zijn enkele uitzonderingen op deze hoofdregel, waarvan de voor de praktijk meest relevante zullen zijn:
- De moeder geeft geen toestemming voor erkenning en de rechter moet worden verzocht om vervangende toestemming voor erkenning. Als de rechter dit verzoek toewijst, ontstaat niet van automatisch gezamenlijk gezag. De rechter moet apart nog worden verzocht om de erkenner met het gezag te belasten;
- De ouders besluiten samen dat het gezag na erkenning alleen door de moeder wordt uitgeoefend.
Overgangsrecht
Het automatisch intreden van gezamenlijk gezag na erkenning zal alleen gelden voor erkenningen die zijn gedaan nadat de wet in werking is getreden. Wij laten u weten zodra het zover is!
Waar voorheen de moeder na de erkenning nog apart toestemming moest geven aan haar partner voor gezamenlijk gezag zal dit dus binnenkort niet meer het geval zijn. Haar partner zal dan na de erkenning automatisch belast zijn met het gezamenlijk gezag met moeder over het kind.
Neemt u voor verdere vragen over erkenning en gezag contact op met Annemarie Braun.
