Rechtspraak tot 2009
De afgelopen jaren is er een aantal uitspraken te vinden waarin een ouder zonder gezag (veelal vaders) de verhuizing van de andere ouder met eenhoofdig gezag en de kinderen wil voorkomen. Waar voor 2009 de lijn was dat de ouder met het eenhoofdig gezag zelfstandig tot een verhuizing kon besluiten, lijkt het tij gekeerd te zijn. Af en toe verschijnen er uitspraken waarin ook in situaties zonder gezamenlijk gezag succesvol om een verhuisverbod is verzocht.
Uitspraak van de Hoge Raad van 15 oktober 2021
De Hoge Raad schetst in de uitspraak van 15 oktober 2021 het kader voor ouders met eenhoofdig gezag. Enerzijds kan later verkregen gezamenlijk gezag betekenen dat het verhuisbesluit opnieuw getoetst moet worden met soms terugverhuizing tot gevolg. Anderzijds vindt de Hoge Raad dat een verhuisverbod of de plicht om terug te verhuizen een passende sanctie is, als ouders niet voldoen aan hun verplichting om medewerking te verlenen aan omgang tussen de kinderen en de andere ouder.
Moeder met eenhoofdig gezag
In de onderhavige casus hebben ouders samen een dochter. Moeder heeft het eenhoofdig gezag. Vader heeft zijn dochter erkend. Moeder is in kort geding veroordeeld tot nakoming van de omgangsafspraken, omdat zij de omgang tussen het meisje en haar vader frustreerde. Moeder emigreert op enig moment, zonder vader hiervan in kennis te stellen dan wel informatie te verstrekken over de verblijfplaats van het meisje. Voorafgaand aan de emigratie is vader een procedure gestart tot het verkrijgen van onder meer het gezamenlijke gezag.
De rechtbank bepaalt dat ouders (nadien) gezamenlijk het gezag gaan uitoefenen en dat moeder en het meisje moeten terugverhuizen. Het hof draait deze beslissing echter terug, ondanks dat zij oordelen dat moeder de rechten van vader op grove wijze heeft veronachtzaamd.
Het juridisch kader van de Hoge Raad
Wat zegt de Hoge Raad? Ouders en kinderen hebben recht op omgang met elkaar en ouderlijke verantwoordelijkheid omvat mede de plicht om de banden met de andere ouder te bevorderen.
In zaken waarin ouders gezamenlijk het gezag uitoefenen, heeft de rechter de mogelijkheid om maatregelen op te leggen, indien ouders kort gezegd de omgang frustreren. Het gezag kan beëindigd of gewijzigd worden, de omgang kan begeleid worden, omgangsregelingen kunnen aangepast worden, maar ook kan een rechter een ouder verbieden om te verhuizen of terugverhuizing gelasten.
In de onderhavige kwestie heeft vader later alsnog gezag gekregen samen met moeder. De Hoge Raad oordeelt dat het Hof zich daar rekenschap van had moeten geven en dat dit nadien verkregen gezamenlijke gezag de rechter de mogelijkheid biedt om moeder te gelasten om terug te verhuizen.
Daarnaast meent de Hoge Raad dat ook een verhuisverbod of bevel om terug te verhuizen gezien kan worden als een passende maatregel om de ouder met gezag de dwingen om zijn/haar medewerking te verlenen aan de omgang met de niet gezagsouder. De Hoge Raad meent dat deze maatregel minder ingrijpend is dan een gezagswijziging zelf.
Gevolgen voor de praktijk
Wat betekent dit voor de praktijk? De Hoge Raad is duidelijk: ook een ouder met het eenhoofdig gezag kan gedwongen worden om terug te verhuizen, of een verhuisverbod opgelegd worden, indien de rechten van de ouder zonder gezag geschaad worden. Dit betekent dat ook voor de ouder met het eenhoofdig gezag geldt dat hij/zij zich rekenschap moet geven van de rechten van de andere ouder (omgang, informatie en contact).
Andere criteria uit de rechtspraak
In deze zaken zal het dus van belang zijn om de criteria van het Zwitserland-arrest in acht te nemen. Deze criteria komen kort gezegd neer op: is er een noodzaak om te verhuizen, is de verhuizing voorbereid, wat betekent de verhuizing voor het contact/de band met de andere ouder en het kind en worden eventuele nadelige gevolgen gecompenseerd?
Neem contact op met een advocaat
Mocht u willen verhuizen met de kinderen, of bent u net verhuisd terwijl u eenhoofdig gezag heeft, dan is het van belang om in een vroeg stadium contact met mij of een van onze advocaten van de familiesectie op te nemen. Een goede voorbereiding is het halve werk! Wij begeleiden u graag en kunnen u tips en adviezen geven.
