Vanaf 1 januari 2023 krijgen ongehuwde of niet-geregistreerde partners van de moeder van het kind na de erkenning van het kind automatisch het gezag over het kind. Hoe zit dat precies?
Gezag
Minderjarigen staan onder gezag. Degene die het gezag uitoefent, neemt de belangrijke beslissingen in het leven van het kind. Denk daarbij aan de keuze van de woonplaats, de schoolkeuze en beslissingen over medische behandelingen. Gezag, uitgeoefend door een ouder, heet ouderlijk gezag. Voogdij is gezag dat wordt uitgeoefend door een ander dan de ouders.
Wie krijgen het gezag?
De vrouw die het kind baart, is de juridische moeder van het kind. Haar echtgenoot of geregistreerd partner ten tijde van de geboorte is de juridische vader van het kind. Zij oefenen gezamenlijk het gezag uit over het kind. Dit gebeurt allemaal automatisch. Zij hoeven hier niets voor te doen.
Dat lag tot voor kort anders voor ouders die geen echtgenoten of geregistreerd partners van elkaar zijn. Zij moesten via een formulier bij de rechtbank het gezamenlijk gezag aanvragen, nadat het kind, met toestemming van de moeder, door haar partner was erkend.
Wet gezamenlijk ouderlijk gezag door erkenning
Met ingang van 1 januari 2023 is daarin verandering gekomen. Voor partners, die het kind op of na 1 januari 2023 erkennen, geldt dat zij ook van rechtswege het gezamenlijk gezag met de moeder uitoefenen.
Als het kind vóór de geboorte door de erkenner wordt erkend, oefenen de moeder en de erkenner vanaf de geboorte van het kind het gezamenlijk gezag over het kind uit. Vindt de erkenning pas na de geboorte plaats, dan ontstaat het gezamenlijk gezag vanaf het moment van erkenning.
Er zijn enkele uitzonderingen op deze hoofdregel, waarvan de voor de praktijk meest relevante zullen zijn:
- De moeder geeft geen toestemming voor erkenning en de rechter geeft vervangende toestemming voor de erkenning.
- De ouders besluiten samen dat het gezag na erkenning alleen door de moeder wordt uitgeoefend.
Wat als moeder geen toestemming geeft voor de erkenning van het kind?
Als moeder weigert toestemming te geven voor erkenning, dient haar partner een gerechtelijke procedure op te starten om juridisch ouder te worden en het gezag te verkrijgen.
De verwekker of de biologische vader, die een band heeft met het kind, kan de rechter verzoeken vervangende toestemming voor de erkenning te geven. Dit verzoek zal worden toegewezen, tenzij de rechter blijkt dat toewijzing een ongestoorde band tussen moeder en kind in de weg staat of de ontwikkeling van het kind in het gedrang komt als het verzoek wordt toegewezen.
Ook de partner van de moeder die heeft ingestemd met een daad die de verwekking tot gevolg heeft gehad (bijvoorbeeld via een ivf-traject), kan om vervangende toestemming voor erkenning verzoeken. De rechter wijst dit verzoek toe als hij dit in het belang van het kind acht.
Geen automatisch gezag als de rechter toestemming voor erkenning geeft
Als de partner van de moeder van de rechter vervangende toestemming voor de erkenning heeft gekregen, is deze nog niet belast met het gezag over het kind. Om dat te bereiken dient deze partner de rechter te verzoeken hem/haar gezamenlijk met de moeder te belasten met het gezag over het kind.
De rechter zal dit verzoek toewijzen, tenzij het kind klem of verloren zal raken bij de uitoefening van het gezamenlijk gezag of het anderszins in het belang van het kind is dat het verzoek wordt afgewezen. Uitgangspunt is dat het gezag gezamenlijk door de ouders wordt uitgeoefend. Van dit uitgangspunt wordt alleen in uitzonderingsgevallen afgeweken.
Dus…
Waar voorheen de moeder na de erkenning nog apart toestemming moest geven aan haar partner voor gezamenlijk gezag is dit dus per 1 januari 2023 niet meer het geval. Haar partner zal dan na de erkenning automatisch belast zijn met het gezamenlijk gezag met moeder over het kind.
Nog vragen?
Neemt u voor verdere vragen over erkenning en gezag contact op met Annemarie Braun.
