Samenwonen
Van oudsher is het huwelijk het meestomvattend geregelde relatievorm. Op het moment dat een bruidspaar plechtig belooft om getrouw alle plichten te vervullen die de wet aan de huwelijkse staat verbindt, zijn de regels van het burgerlijk wetboek van toepassing. Voor samenwoners is dit anders.
Samenlevingsovereenkomst
Het startpunt van de samenwoning is veelal de feitelijke handeling dat partijen bij elkaar intrekken. In de praktijk zien we dat er vaak zelfs geen notaris of advocaat aan te pas komt. Pas wanneer de bank er bijvoorbeeld in het kader van een hypotheekaanvraag om vraagt, denken samenwoners na over een samenlevingsovereenkomst. Kort en goed: er zijn samenwoners die een samenlevingsovereenkomst sluiten, maar ook veel die dat niet doen.
In de samenlevingsovereenkomst kunnen partijen allerlei afspraken maken. Indien de relatie wordt verbroken, zullen partijen de overeenkomst moeten ontbinden en kan deze overeenkomst soms als een spoorboekje gebruikt worden ten aanzien van de onderwerpen die geregeld moeten worden.
Maar hoe wikkel je het verbreken van de samenleving af, als je geen samenlevingsovereenkomst hebt gesloten?
Allereerst merk ik op dat elke situatie weer anders kan zijn, maar in zijn algemeenheid geldt dat partijen per onderwerp afspraken moeten maken. Een aantal onderwerpen is voor samenwoners wel in de wet geregeld. Bijvoorbeeld regels omtrent de kinderen. Dit komt evenwel niet zozeer omdat het samenwoners betreft, maar wel doordat de samenwoners ook ouders zijn.
Samenwonen en kinderen
Ten aanzien van de kinderen gelden min of meer dezelfde regels als voor gehuwden. In een ouderschapsplan kunnen ouders afspraken maken over de kinderen. Lukt dat niet, dan zal per onderwerp een verzoek aan de rechter voorgelegd moeten worden. Wij proberen meestal de verzoeken zoveel mogelijk te bundelen, maar helaas worden zaken soms toch afgesplitst omdat de wettelijke termijnen anders zijn en de verplichte tijd waarbinnen de zaak op zitting moet komen. Voor vragen hierover, neem vooral contact met ons op.
Erkenning
Een kind staat vanaf de geboorte in familierechtelijke betrekking tot de moeder uit wie het kind geboren wordt. De vader kan tijdens de zwangerschap, ten tijde van de geboorte of nadien het kind erkennen. Het kind komt alsdan in familierechtelijke betrekking te staan tot de vader. Dit is anders bij gehuwden. De gehuwde vader staat van rechtswege in familierechtelijke betrekking tot het kind.
Gezag
Ergens dit jaar zal de wetswijziging in werking treden, waardoor de niet gehuwde ouder die het kind erkent ook direct het ouderlijke gezag krijgt. Op dit moment moeten de ouders hiervoor gezamenlijk een formulier indienen bij de rechter.
Indien ouders er samen niet uitkomen, kan de rechtbank verzocht worden om vervangende toestemming tot erkenning, gerechtelijke vaststelling van het ouderschap en het gezag aan beide ouders toedelen.
Kinderalimentatie
Voor ouders geldt ook een onderhoudsplicht voor de kinderen. Indien na een samenleving ouders er samen niet uitkomen, zal men de rechter kunnen vragen om een bedrag aan kinderalimentatie vast te stellen. Voor informatie over de wijze waarop de kinderalimentatie wordt berekend en vastgesteld verwijs ik u naar de whitepaper op de website van mijn kantoor.
Omgang
Kinderen en ouders hebben recht op omgang met elkaar. Als het ouders niet lukt, dan zal de rechter een regeling vastleggen. Het uitgangspunt is dat er frequent contact tussen ouders en kinderen tot stand gebracht moet worden. Indien er bijzondere omstandigheden zich voordoen, kan een rechter ook besluiten om de omgang onder begeleiding te laten plaatsvinden of zelfs een tijd geen omgang te verplichten. Als de situatie dermate zorgelijk is, kan de rechter ook besluiten om een onderzoek door de Raad voor de Kinderbescherming te gelasten of te verwijzen naar een hulpverleningstraject.
Gezagsgeschillen
Indien ouders niet samen een beslissing over hun kind kunnen nemen, zoals bijvoorbeeld ten aanzien van de schoolkeuze, verhuizing of bijvoorbeeld een medische behandeling, dan kunnen ouders via een speciaal daarvoor ingerichte procedure gezagsgeschillen aan de rechter voorleggen. Dit kan direct na het verbreken van de samenwoning, maar ook in een later stadium wanneer de gemaakte afspraken bijvoorbeeld gewijzigd moeten worden. In zijn algemeenheid dienen deze verzoeken binnen een tijdsbestek van 6 weken op zitting gepland te worden, hoewel dat vanwege de huidige corona-achterstanden niet altijd meer haalbaar is.
Procedures
Het is aan te raden om zoveel als mogelijk afspraken te maken over de gevolgen van de verbreking van de samenleving. Indien de samenwoners namelijk niet tot afspraken komen, is er in tegenstelling tot gehuwden niet de mogelijkheid van een echtscheidingsprocedure waarin bijna alle onderwerpen in een procedure aan de rechter voorgelegd kunnen worden. Samenwoners zullen dus per onderwerp een procedure moeten starten.
Procederen over de kinderen
Met betrekking tot de kinderen kunnen kan ervoor gekozen worden om de procedures in een verzoekschrift neer te leggen bij de kinderrechter. Daarnaast is er geen voorlopige voorzieningen procedure beschikbaar waarin noodverbanden gelegd kunnen worden voor de korte termijn. In de zaak echter complex is, dan kan het ook zo zijn dat er afzonderlijke procedures over het gezag, omgang en kinderalimentatie worden opgestart.
In deel 2 van deze column zal ik nader ingaan op de financiële afwikkeling van de samenleving.
